Hasta ve Engelliler İle Yakınları Hakları
Derneği(HEYAD) yapmış olduğu saha çalışmaları ile bağdaşan bir proje ile
Antalya İli Elmalı İlçesinde sahaya iniyor. Bu yörede yaşayan pandemiden
etkilenen en büyük kesim olan engelli, hasta ve yakınlarının hak arayışları ile
ilgili Dernek Başkanı Hüseyin AYHAN şunları söyledi;
Avrupa Birliği Sivil
Düşün Programı Bizi Bağlayan Şeyler özel desteği ile gerçekleştireceği ‘Hakkım
var. Engelime Engel Olma.’ projesi bağlamında Antalya İli Elmalı İlçesinde
gerçekleştirecek olduğumuz proje kapsamında Covid-19‘ dan etkilenen hasta ve
engelliler ile yakınlarının hak arayışlarını anlatmak, toplumu bilinçlendirmek
bu dezavantajlı kesimin kendi kendilerine haklarını savunabilir, elde
edilebilir hale gelmelerini sağlamak ve bu olgunun sürdürülebilirliğini devam
ettirmek için böyle bir projeye ihtiyaç duyulmuştur. Tüm dünyayı etkisi altına
alan korona virüsünden korunmak için dikkat edilmesi gereken en önemli konu
sosyal mesafe ve hijyendir. Bunun için dikkat etmemiz gereken sosyal mesafe
kurallarına uymak; yani dışarıda 1,5 metre mesafe kuralına uymak, ellerimizi en
az 30 sn boyunca sabunla yıkamak gerekmektedir. Bu hastalığa yakalanıp yakalanmadığımızı
veya taşıyıcı olup olmadığımız pcr (sürüntü) testi yapılmadan bilinmemektedir.
Onun için her zaman dikkatli olmalı, kurallara uymalı ve temkinli
davranmalıyız. Yanımızdaki ve karşımızdakileri düşünmeli empati kurarak hem
korunmalı hem de korumalıyız. Takacak olduğumuz maske ve alacak olduğumuz
önlemler sadece bizim için değil karşımızdaki insanlar içinde çok önemlidir.
Covid-19’ dan en çok etkilenen kesim olan engelli, hasta ve yakınlarının haklarını tam olarak bilmediklerini ve bu pandemi sürecinde daha zor şartlarda uyum sağlamaya çalıştıklarını ve haklarına ulaşamadıklarını tespit ettik. Oysa ki bu dezavantajlı grupların yani (engelli ve yakınlarının) hem normal şartlarda hem pandemi sürecinde bir çok hakka sahip olduklarını saptadık. Fakat birçok engelli ve yakınlarının bu haklardan haberdar olmadıklarını tespit ettik. Bu yüzden de bu dönemde en çok mağdur olan bu grup için bilinçlendirici bir proje oluşturduk. Günümüzde engellilik konusunun insan hakları ekseninde değerlendirilmesi uluslararası düzeyde kabul gören temel bakış açısı durumundadır. Bu kapsamda gerek Birleşmiş Milletler gerekse Avrupa Birliği ve Avrupa Konseyi politikalarında son yıllarda artan bir önem verilmiştir. Engellilik konusu insan hakları, ayrımcılıkla mücadele ve eşitlik kavramları ile birlikte anılmaya başlamıştır. Bununla birlikte hazırlanan düzenlemeler ve uygulanan programlar da devletlerin engellilik konusundaki politika ve uygulamalarını insan hakları çerçevesinde yeniden ele almalarını sağlamak üzere gündeme gelmeye başlamıştır. Bu doğrultuda uluslararası düzeyde ülkelerin engellilik politikalarını yönlendirecek hukuki bağlayıcılığı olan temel belge Birleşmiş Milletler tarafından 13 Aralık 2006 tarihinde kabul edilerek 3 Mayıs 2007 tarihinde onaylanmıştır. Devletler açısından yürürlüğe girmiş olan Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme’dir. Sözleşme, engellilerin tüm insan hak ve temel özgürlüklerinden tam ve eşit şekilde yararlanmasını teşvik etmek, korumak, sağlamak ve doğuştan sahip oldukları onuru, saygıyı güçlendirmeyi amaçlamaktadır. Ülkemiz de sözleşmeyi Birleşmiş Milletler tarafından imzaya açıldığı tarih olan 30 Mart 2007’de imzalamış ve 28.10.2009 tarihi itibariyle onay sürecini tamamlayarak sözleşmeye taraf olmuştur.
ENGELLİ KİME DENİR? KİMLER ENGELLİDİR?
Doğuştan vücudunda
oluşan hareket kısıtlığı, yaşam tarzını etkileyen organların faaliyetlerinin normalinden
farklı çalışması veya eksik olması, kronik ve süreğen hastalıkları olanlar
engellidir. Sağlık Bakanlığınca %40 ve üzeri oran ile raporlandırılan kişiler
engelli haklarından faydalanmaktadırlar. Engelli raporları Sağlık Bakanlığınca
belirlenen hastanelerden 20.02.2019 Tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan
yönetmelik çerçevesinde verilmektedir.
Bu haklarda 2022
sayılı kanun, vergi indirimi ile erken emeklilik hakkı, ortopedik engellilerde
ötv indirimi, %90 ve üzeri engellilerde yine ötv indirimi iletişim ağında belli
bir oranda indirim, toplu taşıma araçlarında ücretsiz seyahat, belediyelere ait
emlak vergisi, kültür bakanlığına ait ören yerlerine ücretsiz giriş hakkı, otopark
tren seyahati gibi ücretsiz seyahat hakkına sahiptirler.
Sosyal sigortalar kanununa göre engeli %60’ ın üzerinde olan 1800 sigortalılık gününü dolduran kişilerin malulen emekli olma hakları vardır. Bir de sigortalı olarak işe girmiş fakat sonradan engelli hakkını kazanmış kişilerinde 4a sigortalı ise 4b bağkurlu ise 4c emekli sandığı ise belli bir sigortalılık gününü tamamladıktan sonra yaş haddini beklemeden emekli olma hakkına sahiptirler. Engelli raporu ile engelli haklarına sahip olan kişilerin e-kpss’ ye girme hakları, kamuda istihdam edilme hakları ve özel sektörde çalışma hakları vardır. E-kpss ile kamuda istihdam edilenler daha erken emekli olurlar. Özel sektörde çalışanlar ise engellilik orana göre daha erken ve yaş haddini beklemeden emekli olurlar. Hastalıkları ileri derecede olanlar yani engelli raporlarına göre özel bakıma muhtaç olanlar içinse bakmakla yükümlü oldukları kişilere hane içi gelirleri baz alınarak evde bakım maaşı bağlanmaktadır. Ayrıca bakıma muhtaç kişinin engel oranı %90’ nın üzerinde ona bakmakla yükümlü olan kişiye ise ötv’ den muaf araç alma hakkı verilmiştir.
Engelli statüsünde olup
kronik ağır hastalıkları olan ve evde yatağa bağımlı olarak yaşayan kişilerin
Sağlık Bakanlığı ve belediyelerin sunuş olduğu evde bakım hizmetleri biriminden
yardım almaları mümkündür. Arayıp evlerine davet ederek hastalarını muayene
ettirip tedavilerinin başlanması sağlanabilmektedir. Evde tedavi
edilemeyeceklerin ise bu kurumların ulaşımı ile hastanelere sevkinin gerçekleştirilmesi
hakkına sahiptirler.
-Bakıma muhtaç
engelliler ağır engelli olduğunu sağlık kurulu raporuyla belgelerse, günlük
yaşamını devam ettirme konusunda başkasının yardımına ihtiyaç duyduklarında, aileye
ait tüm gelirlerden engelliye düşen pay asgari ücretin 2/3’ ünden az ise, bu
kişi bakıma muhtaç kabul edilmektedir. Bu durumda olan engelliye ya Sosyal
Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) bakım merkezlerinde veya özel bakım
merkezlerinde bakım hizmeti verilmekte ya da yakınları tarafından evde
bakılanlar için bakan kişiye ayda bir asgari ücret tutarında bakım yardımı
yapılmaktadır.
Bizlerde
HEYAD olarak Antalya İli genelinde bu çalışmalarımızı gerçekleştirip hak
arayışlarında dezavantajlı kesime yardımcı olacağız. Burada Yerel Yönetimlere
de büyük görev düşüyor. Çalışmaları gerçekleştireceğimiz yerdeki yerel
yönetimler ile görüşüp onlarla iş birliği içerisinde daha çok hedef kitleye
ulaşmak ve daha çok kişinin bu haklardan yararlanmasını sağlamayı amaçlıyoruz.
Bu AB Sivil Düşün projesi ile Elmalı ilçemizde çalışmalarımıza başlıyoruz. Bizi
çalışmalarımız da destekleyen herkese teşekkür ederiz. Dedi.
Eylem ÇAĞLA
HEYAD Derneği Haber Sor.
